De begrafenis

Bimba had op het laatste moment toch vrij kunnen krijgen op zijn werk, dus kon ik dinsdagavond met de bus mee naar Machakos voor de begrafenis van Sheilah, mijn buurvrouw die 2 weken geleden overleed, vlak na de geboorte van haar prachtige dochtertje, dat helaas ook de volgende ochtend overleed en met haar begraven werd.

Ik vertrok samen met mama en baba Esther richting Posta, waarvandaan de bus zou vertrekken. Baba Esther is behalve een buurman ook de Pastor in de kerk waar Sheilah heenging. Er gingen 2 bussen richting Machakos en ik zat in de bus met allemaal mensen bij haar uit de kerk. Sheilah zong onder andere in het kerkkoor en toen we de ferry over waren bij Mombasa werd er dan ook een cd aangezet waarop allemaal liedjes van het kerkkoor stonden. Bij één van de eerste liedjes hoorde je iemand alleen zingen en zei de vrouw die naast mij zat dat degene die dit zong Sheilah was. Ik herkende haar stem direct en kreeg direct kippevel. De hele weg heeft de cd aangestaan, wat ik wel heel toepasselijk en mooi vond omdat haar geloof en haar zang echt heel belangrijk voor haar was.
Na een nacht rijden over de megaslechte Mombasa-Nairobi Highway kwamen we redelijk gebroken aan in Machakos. In eerste instantie reden we naar het mortuarium, maar we waren nog veel te vroeg, dus besloten we eerst naar Machakos Town te rijden om daar ergens wat te gaan ontbijten en eventueel een plek te zoeken waar we ons wat konden opfrissen. Ik ging met mama en baba Esther op zoek naar iets van een guesthouse waar we ons even lekker (warm) konden douchen en omkleden. Dat bleek nog niet zo gemakkelijk, want de guesthouses die we vonden wilden ons allemaal de volle prijs voor een kamer voor een hele dag laten betalen, wat natuurlijk beetje duur is voor alleen een douche en omkleden. Uiteindelijk gaven we het op, dronken ergens wat chai en aten er mandazi bij. Toen we op weg waren terug naar de bus kwamen we een vrouw uit onze bus tegen die ons vertelde dat zij verderop wel een plek had gevonden om te douchen voor slechts 50 sh pp. Snel gingen we dus nog even daarheen. Pannetje water stond al op de houtskoolstoof. Lekker even opgefrist en omgekleed. Snel terug naar de bus gegaan, we waren echt al veelste laat. Dat bleek, want de bus reed net voor onze neus de hoek om… We besloten een matatu te pakken naar het mortuarium, het was niet ver weg. Daar aangekomen zagen we dat er al honderden mensen aanwezig waren. We waren precies op tijd, want al snel werden we door de poort naar binnengelaten. Terwijl wij nog buiten het mortuarium stonden, gingen naaste familieleden al naar binnen. Ik hoorde van binnen het mortuarium luid geschreeuw/gehuil. Het ging door merg en been. Na al die tijd niemand te hebben zien huilen, was nu dus de dag van het huilen aangebroken. Niet lang daarna mochten wij het gebouw binnen. Binnen stond de Pastor (baba Esther) om iedereen persoonlijk een kleine bemoediging te zeggen. Terwijl in een rij doorliepen keek ik rechts van me, waar een soort stellingkasten stonden met allemaal kisten. Terwijl ik me afvroeg of hier ook lichamen in zouden zitten van overleden mensen, keek ik naar links en zag opeens Sheilah liggen. Ik was hier niet op voorbereid en schrok me kapot! Toen ik eenmaal van de schrik bekomen was, was ik ondertussen al een heel stuk verder, want we liepen natuurlijk nog steeds in een rij richting het kapelletje. Ik vroeg me af waar haar dochtertje was. Deze had ik niet in de kist bij haar zien liggen. Later vroeg ik het aan baba Esther. Hij vertelde mij dat haar kindje wel bij haar in de kist lag, maar tussen haar benen. Haar kindje was niet gezien door velen toen nog ze nog leefde, dus werd ook niet laten zien tijdens de begrafenis. Ik weet niet zo goed wat ik daarvan moet vinden. Ik geloof dat ik het kindje liever op de buik van de moeder had zien liggen, daar waar het kindje hoort…. Maar ja…
In het kapelletje, waar het overvol was en lang niet iedereen kon zitten, werd er door de pastor nog wat gezegd en gebeden. Daarna stond iedereen op en werd er luid een christelijk begrafenis-lied gezongen terwijl iedereen naar buiten liep via de klapdeuren van het kapelletje. Buiten stond de auto met aanhanger voor de kist al klaar. Als laatste kwamen de familie en vrouwen uit de kerk naar buiten met kist. Er werd nog steeds luidkeels gezongen. Erg indrukwekkend.
Nadat de kist in de aanhanger geplaatst was, liep iedereen naar hun bus/auto en vertrokken we richting de home-village waar Felix een huis aan het bouwen was voor hun gezin en waar achter Sheilah en hun dochtertje, die ze Karen genoemd hebben, begraven zouden worden.
Het was een lange weg door de heuvels van Machakos op een onverharde weg. Prachtige omgeving. Uiteindelijk parkeerden we de bus bij de lokale basisschool en liepen naar het dorpje waar grote partytenten stonden opgesteld met plastic stoelen eronder. Ik zocht samen met een buurman die ik tegenkwam een plekje onder 1 van de partytenten, want baba en mama Esther hadden nu een taak. Zij gingen met familie en Felix in zijn huis bij de kist in gebed, terwijl buiten de gasten werden vermaakt met optredens van Sheilah’s jeugdkoor in Machakos en Sheilah’s jeugdkoor in Ukunda. Na een tijdje kwam mama Esther ook bij ons zitten en kreeg iedereen een bord warm eten en een flesje water. Na de maaltijd werd alles weer opgehaald en begon de begrafenisdienst.
Onder het gezang van een ander christelijk begrafenislied werd de kist van Sheilah in het midden geplaatst tussen alle partytenten in. Daarna nam Pastor het woord en preekte op geheel Keniaanse wijze, steeds luider pratend en steeds heftiger bewegend met armen en lichaam. Omdat het op een gegeven moment meer geschreeuw door een microfoon is, kan ik er dan gewoon niets meer van verstaan. Na zijn preek en een gebed werd er nogmaals een lied gezongen. Daarna was het tijd voor het bloemenleggen. Één voor één werden de verschillende groepen mensen naar voren geroepen om voor allemaal camera’s, al poserend, een grafstuk op haar kist te leggen:
Husband
Parents
Parents in law
Brothers
Sisters
Brother in law
Sisters in law
Grandparents
Uncles and aunts
Cousins
Nephews and nieces
Verder weg familie
Collega’s van Sheilah
Collega’s van Felix
Friends
Neighbours
Enz.
Natuurlijk waren er niet zoveel bloemstukken, maar ze haalden gewoon degene weg van degene die voor jou was en gaven jou een andere en zo wisselden ze steeds af.
Bij elke groep die een bloemstuk op de kist legden was er ook wel iemand die een speach hield over Priscilla/Sheilah en hoe God van haar hield enz. Een lange zit, maar wel mooi met hoeveel liefde en geloof iedereen sprak over haar en haar geloof. Felix zelf hield ook een ontzettend mooie speach. Deze heb ik van begin tot eind gefilmd, maar het lukt me nog niet deze online te zetten. Ik zal proberen dit later nog eens te doen.
Ook ik was geacht een kleine speach te geven, omdat ik als enige buurvrouw zonder dubbele pet daar was en daarnaast het ingezamelde geld van alle buren zou overhandigen aan Felix. Helaas is spreken voor een groot publiek, onder emotionele omstandigheden en dan ook nog eens niet in mijn moedertaal niet mijn sterkste kant, dus kwam ik amper uit mijn woorden, vergat ik zowel Kiswahili als Engels en kwam het er uiteindelijk op neer dat ik maar 3 zinnen gezegd heb, waarvan Felix me ook nog eens hielp door af en toe de Engelse woorden in mijn oor te fluisteren. Echt erg! Had ik nou toch maar wat op papier gezet, zodat ik een spiekbriefje had…
Maar ja, de intentie was goed toch?
Uiteindelijk na alle speaches werd er weer gebeden en gezongen, waarna de kist werd weggedragen richting het graf. Na de familie volgende de rest van de mensen. Doordat het graf gegraven was op een kleine heuvel en er veel mensen omheen stonden, konden wij niet echt zien en horen wat daar gebeurde, maar ik hoorde af en toe de Pastor wat zeggen, dus denk dat er nog verder gebeden werd. Na een paar minuten werd Sheilah’s moeder luid huilend/schreeuwend, half in elkaar zakkend, ondersteund door vrouwen weggeleid van het graf. Daarna volgden zussen, vriendinnen enz op dezelfde manier. Ik liep ook samen met Esther naar het graf om onze laatste eer te bewijzen, een handje aarde op het graf gooien. De kist lag bedolven onder de bloemen in een betegeld graf. Bijzonder om dit te zien, want dit had ik nog nooit zo gezien. Schijnt ook niet bij andere stammen zo te zijn, want iedereen vroeg mij bij het zien van de foto’s, of ze het nu goed zagen dat het graf van binnen betegeld was en of de bloemen ook begraven werden. Zij zeiden dat bij hen de bloemen altijd bovenop het graf komen…. Bijzonder…
We liepen terug naar de partytenten en stoelen en zaten daar nog even met mama Esther. Toen kwam iemand ons vertellen dat we weer richting bus gingen om naar huis te gaan. De weg richting de basisschool waar onze bus stond was langs allemaal foto’s die gemaakt waren tijdens de begrafenis. Je kon voor 50 sh een foto kopen. Ik kocht er 2. Eentje waar ik opstond toen we het mortuarium uitkwamen en eentje waar ik richting de village loop, met op de achtergrond het huis dat Felix aan het bouwen was voor zijn gezin.
Bij de bus aangekomen, zocht ik mijn plekje weer op en vertrokken we weer richting Machakos Town. Onderweg maakte ik nog wat foto’s van de prachtige omgeving. In Machakos town stopten we bij een supermarkt zodat we nog wat snacks en drinken konden kopen voor onderweg, daarna gingen we weer op weg voor de lange reis richting huis. Deze terugreis stond de radio aan, werd er nog wat nagekletst, maar al snel werd het stil in de bus en lag iedereen te slapen. Donderdagochtend om 4.45 uur kwamen we aan in Ukunda. Om 5.30 uur lag ik gedoucht en wel in bed om nog lekker even een 6-tal uren te slapen. Een lange vermoeiende maar mooie dag/dagen is het geweest. Ik ben blij dat ik gegaan ben, al moet ik er nog steeds van bijkomen.